معنی چوب تراش | جدول یاب

لغت نامه دهخدا

چوب تراش

چوب تراش. [ت َ] (نف مرکب) تراشنده ٔ چوب. خراشنده وورقه ها از سطح چوب برکننده. نحات. خراط. || (اِ مرکب) رند. (لغت محلی شوشتر نسخه ٔ خطی). رنده. آلتی که بدان از سطح چوب ورقه های نازک جدا کنند.

چوب تراش. [ت َ] (اِخ) دهی است از دهستان گرگاه بخش ویسیان شهرستان خرم آباد که در 24 گزی خاور ماسور و 24 گزی خاور راه شوسه ٔ خرم آباد به اندیمشک واقع است. جلگه و معتدل است. 350 تن سکنه دارد. از رود طاف مشروب میشود. از محصولاتش غلات، لبنیات و حبوبات است. اهالی بزراعت و گله داری اشتغال دارند.راهش مالرو است. ساکنین آن از طایفه ٔ بازگراند و درچادر سکونت دارند. در این آبادی بقعه ای بنام مادر کک احمد وجود دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6).

تراش

تراش. [ت َ] (اِمص، اِ) طمع و توقع. (برهان) (غیاث اللغات) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (انجمن آرا) (فرهنگ رشیدی). کنایه از طمع باشد. (انجمن آرا):
همه یار تو از بهر تراشند
پی لقمه هوادار تو باشند.
ناصرخسرو.
در تراش اهل طمع خوش دل خراش افتاده اند
میکنم هموار خود را در تراش دیگرم.
ظهوری (از فرهنگ رشیدی) (از آنندراج).
|| شکل ِ تراشیدن. شکل تراشیدگی. طرز تراشیدن چیزی، چون تراش قلم و تراش الماس و تراش شانه. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا): و بزمین عراق دوازده قلم است هر یکی را قد و اندام و تراشی دیگر. (نوروزنامه ٔ منسوب به خیام). || تراشیدن چیزی. (آنندراج). اسم مصدر از تراشیدن. (یادداشت بخط مرحوم دهخدا). || (نف مرخم) تراشنده. (بهار عجم) (آنندراج). تراشنده، و همیشه بطور ترکیب استعمال می شود. (ناظم الاطباء).
- اشکال تراش، کسی که کاری را بر دیگران سخت و مشکل سازد و مانع پیشرفت کاری گردد.
- الماس تراش، آلت یا کسی که الماس را تراش دهد. تراشنده ٔ الماس.
- بت تراش، کسی که بت سازد. بتگر. سازنده ٔ صنم: آزر بت تراش که جواب حجت پسر نداشت بجنگش برخاست. (گلستان).
- بهانه تراش، بهانه گیر. کسی که بهانه گیرد:
جنون بهانه تراش است و شوق طفل مزاج
ز رقص ذره مرا وجد و حال می گیرد.
صائب (از بهارعجم).
- پنیرتراش، آلتی برای تراشیدن پنیر از خیک.
- پیکرتراش، مجسمه ساز. بتگر.
- خاراتراش، که سنگ خارا تراشد و هموار سازد:
ز خاراتراشان احکام کار
که بر کوه دانند بستن حصار.
نظامی.
- خاصه تراش، دلاک مخصوص شاه یا امیر یا حاکم. رجوع به خاصه تراش شود.
- خودتراش، آلتی که تیغه ٔ نازک و خردی در آن تعبیه کنند، تراشیدن موی صورت یا جز آن را.
- ریش تراش، تراشنده ٔ ریش.
- || تیغ و جز آن که موی صورت را بدان تراشند.
- سخن تراش، شاعر. (ناظم الاطباء). سخن پرداز.
- سرتراش، سلمانی. کسی که سر دیگران را تراشد.
- سُم تراش، تیغه ٔ آهنی با دسته ٔ بلند که نعلبندان سم ستوران را بدان تراشند و هموار سازند.
- سنگ تراش، حجار. کسی که سنگ را به شکل های مختلف تراشد و هموار سازد.
- شانه تراش، کسی که شانه ٔ چوبین سازد.
- قاشق تراش، سازنده ٔ قاشق چوبین.
- قلمتراش، چاقویی خرد که بدان قلم را تراشند.
- مضمون تراش، کسی که معنی را از پیش خود گوید و جعل کند. (ناظم الاطباء).
- هنرتراش، در بیت زیر بمعنی ضعیف کننده و ناچیزگیرنده ٔ هنر است:
به حسن و قبح جهانت چه کار افتاده ست
به عیب خلق مبین و هنرتراش مباش.
سالک یزدی (از بهار عجم).
- یخ تراش، آلتی که برای تراشیدن یخ پالوده بکار رود.
|| (ن مف مرخم) تراشیده را گویند. (برهان). تراشیده شده. (ناظم الاطباء).
- آجرِ تراش، آجری که صیقلی شده باشد.
- الماس ِ تراش، الماسی که آنرا تراش داده باشند.
- پاتراش، که کاملاً تراشیده شده باشد، چون سر و روئی که موهای آن از بن تراشیده شده باشد.
- ناتراش، ناتراشیده.کنایه از بی ادب و ناهموار. (آنندراج).
|| (اِ) زائدی که هنگام آراستن چیزی برزده و تراشیده جدا کرده باشند، و آنرا تراشه و خراش و خراشه نیز گویند. (شرفنامه ٔمنیری):
عرش او بود محمد که شنودند از او
سخنش را دگران هیزم بودند و تراش.
ناصرخسرو.
|| افتخار. || نفع. (غیاث اللغات):
تیغ بلارک ارچه ز گوهر توانگر است
پیوسته هم ز پهلوی تیغت کند تراش.
سپاهانی (از شرفنامه ٔ منیری).
|| میل. || تیغ دلاکی و چاقو. || حک و محکوک. (ناظم الاطباء). || آرایش. (غیاث اللغات).

شانه تراش

شانه تراش. [ن َ / ن ِ ت َ] (نف مرکب) کسی که شانه ها را بسازد. (بهار عجم) (ارمغان آصفی) (آنندراج). چون در قدیم شانه ٔ سر بیشتر از چوب ساخته میشده است لذا اصطلاحاً تراشیدن چوب و بصورت شانه در آوردن را شانه تراشی و عامل آن را شانه تراش میگفته اند.

ملعقه تراش

ملعقه تراش. [م ِ / م َ ع َق َ / ق ِ ت َ](نف مرکب) قاشق تراش.(ناظم الاطباء).